Eğitim Sen Genel Merkezinin Eğitim Fakültelerinin Niteliği ile İlgili Olarak Yapmış Olduğu Araştırma Metni

Yapılan bütün araştırmalar ve analizler eğitimin nitelikli olmasında öğretmenin niteliğinin önemli etkileri olduğunu ortaya koymuştur.

Bir dönem, “hiç olmazsa öğretmen olayım” anlayışı ile yaklaşılan öğretmenlik mesleğinin öğretmen yetiştiren kurumlarının bu kurumların akademik yapısının, fiziki koşullarının, çevresel yapılarının irdelenmesine ve bu bağlamda bir araştırma yapmaya gereksinim olduğunu tespit ettik. Eğitim fakültelerinden öğretmen yetiştirme fikri YÖK süreci ile eş zamanlı başlatılmıştır. Çalışmamızda veri olarak alınan istatistikler, bilgiler öğretmen yetiştiren kurumlardan sadece Mesleki Teknik Eğitim, Teknik Eğitim, Eğitim Bilimleri ile diğer Eğitim Fakültelerini kapsamaktadır. Bu araştırmada kullanılan verilerin tümü ÖSYM`nin, YÖK`ün ve MEB`in kayıtlarından alınmıştır.

Sayıları 78`i bulan öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinin akademik personel yönünden sorunlu olduğunu belirtmek istiyoruz. Buna göre; batıdan doğuya gidildikçe öğretim elemanlarına düşen öğrenci sayısında artışlar gözlenmektedir. Öyle ki, kimi eğitim fakültelerinde bu sayı bin öğrenciye bir profesör, yada doçent düşecek biçimdedir. Akademik yetkinlik, uzmanlık ve ihtisaslaşma alanı olan doçentlik ve profesörlük sayılarındaki yetersizlikler eğitim fakültelerindeki eğitimin niteliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu fakültelerde kadın öğretim elemanı sayısı (Prof. ve Doç. olarak) yok denecek kadar azdır. Öyle ki; 41 Eğitim Fakültesinde kadın Prof. ve Doçent bulunmamaktadır. Dört eğitim fakültesinde ise hiç kadın öğretim elemanı yoktur. Oysa öğrenci sayılarına bakıldığında öğretmenlik mesleğinin daha çok kız öğrenciler tarafından tercih edildiğini görmekteyiz.

Akademik ihtisaslaşma ile derslerin işlenişinin bilimselliği arasında doğru bir orantı olduğunu düşündüğümüzde eğitim fakültelerinde derslerin işlenişi bilimsellikten ve akademik derinlikten uzaktır.

Öğretmenlik mesleğini arz, talep ve kamuda istihdam yönünden ele aldığımızda durum daha da vahim bir hal almaktadır. 2001-2002`de 37 bin gencin mezun olduğu eğitim fakültelerinden 16 bin kişi (%43) beş üniversite kapsamında yer alan eğitim fakültelerinin mezunlarından oluşmaktadır. Kamuda öğretmen olarak istihdam edilenlerin arasında eğitim fakültelerinden mezun olanların oranı %60 dolayındadır.

Son beş yılda kamuda istihdam edilen öğretmen sayılarında ise çok büyük azalmanın/daralmanın olduğunu görmekteyiz. Buna göre; 2000-2001 eğitim öğretim yılında 37 bin, 2001-2002 36 bin, 2002-2003 35 bin, 2003-2004 26 bin, 2004`ün Mart ayında 10 bin öğretmen atanmış, 2004`ün Haziran ayında ise 8 bin öğretmen atanacağı açıklanmış bulunmaktadır. Mesleki Teknik Eğitim ile Teknik Eğitim Fakülteleri dışında öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinde branşlar bazında en çok öğrencinin kayıt yaptırdığı branşta sınıf öğretmenliği ilk sırayı almaktadır. 2003 yılında eğitim fakültelerine kayıt yaptıran bölümler arasında sınıf öğretmenliği bölümüne kayıt yaptıranların oranı % 20`dir.

Şu an işsiz 12 bin sınıf öğretmeni bulunmaktadır.Son yıllarda sınıf öğretmenlerinin de büyük bir işsizlik tehdidi ile karşı karşıya olduğu anlaşılmaktadır. Bu sayıyı diğer branşlardaki işsizlik tehdidi altında olan branşlarla (Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler vb. gibi) birlikte ele aldığımızda tablo daha da trajik hale gelmektedir. Diğer fakülteler ile spor akademilerinden mezun olanlar geçmiş yıllardan mezun olanlarla birlikte 2003`te öğretmenlik için KPS Sınavına girenlerin sayısı 125 bini bulmuştur. Sınavı kazananlar 20 bin civarındadır. Atanmaya dair getirilen puan barajlarının her geçen yıl yükselmesiyle sınavı kazananlar da kamuda atanma sorunu yaşamaktadır.

Eğitim fakültelerindeki akademik düzeyin düşüklüğünün yanı sıra, öğrencilerin istihdam alanında kendilerine yer bulamama kaygısı/korkusu öğretmen adaylarında moral ve motivasyon bozukluğu ile umutsuzluğa düşmesine neden olmaktadır.

Öğretim elemanı sayıları ile öğrenci sayıları, ders programları ve ders yükü oranlandığında eğitim fakültelerinde görev yapan akademik personel büyük iş yükü altındadır. Bu iş yükünün öğretim elemanlarını yıprattığını, yorduğunu ve üretkenliğini kaybettirdiğini, bu durumun ise eğitim fakültelerindeki eğitimin niteliğini olumsuz yönde etkilediğini belirtmek gerekmektedir. 2002-2003 eğitim yılında yeni kayıt yaptıran öğrenciler sıralamasında da bin ve üzerinde kayıt yapılan eğitim fakültelerinin büyük bir bölümü gelişmiş illerde yer alan üniversiteler bünyesindedir. Bu on üç eğitim fakültesine kayıt yaptıran öğrencilerin oranı genel kayıt yaptıranların içinde %42`dir. Öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerine kayıt yaptıranlar üniversitelerin örgün lisans programlarına kayıt yaptıranların %25`ini oluşturmaktadır.

Coğrafi bölgelere bakıldığında öğretmen yetiştiren kurumların daha çok merkezi yerlerde, büyük kentlerde yer aldığını, öğretim elemanı yönünden büyük kentlerin avantajlı durumda olduğunu araştırmamızdan anlamış bulunmaktayız.

Kadın akademisyenler açısından batıda, özellikle gelişmiş illerde yer alan eğitim fakültelerinin avantajlı olduğu, araştırmadan anlaşılmaktadır. Lisans programlarında öğretim elemanına düşen öğrenci sayısı ortalamasında saptanabilmiş ülkeler sıralamasında en alt sırada yerimizi almış durumdayız.

Yeni kayıt, mezun ve istihdam koşullarına bakıldığında işsiz öğretmen sayısı her geçen yıl katlanarak artmaktadır. Eğitim fakültelerine yeni kayıtlarda ve açılacak bölümlerde kamuda istihdam koşulları ile eğitim öğretim alanının gereksinim duyduğu branşlar ve programlar esas alınmalıdır.

Eğitim öğretim işkolunda görev yapan öğretmenlerden her yıl yaklaşık 8-10 bin arası öğretmen emekli olmaktadır. Eğitim fakültelerinde öğretmen yetiştirilmeye başlanan 1983 yılından bu yana yaklaşık 200 bin civarında öğretmen emekli olmuştur. 1983`de Türkiye`de öğretmen sayısı 330 bin iken 22 yılda bu sayı yüzde kırk beş artarak 600 bine ulaşmıştır. Bu sayıya Milli Eğitim Bakanlığı`nın merkez ve taşra kurum yöneticileri dahildir.

1983`den bu yana her yıl ortalama 20 bin öğretmen atanmış, mevcut öğretmen profili büyük oranda değişmiştir. 20 yılda atanan öğretmen sayısı yaklaşık 400 bin civarındadır.

Ortaöğretim, ilköğretim ve okul öncesi eğitimde öğrenci sayısı ise; 1983`de 9 milyon iken 2004`te 14 milyona çıkmıştır. Öğretmen sayısı %45 artarken, öğrenci sayısı %55 artmıştır. Halen 12 bin okulda ikili, 17 bin okulda birleştirilmiş sınıfta eğitim yapılmaktadır. Büyük kentlerde sınıf mevcutları ortalaması 56`dır. 30 öğrencili sınıflar, normal eğitimli okullar olabilmesi için 200 bin öğretmene gereksinim duyulmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı`nın 2004 yılı başında saptadığı öğretmen açığı 96 bindir.

Yaptığımız çalışma içimizi karartan sonuçlar ortaya çıkarsa da, umutsuzluğa ve karamsarlığa düşmeden Türkiye`nin geleceğini yetiştirecek insanları yetiştiren bu kurumlara (Eğitim Fakültelerine) aynayı tutmaya devam etmeliyiz. 2004`te üniversitelere verilen kadroların dağıtımında eğitim fakültelerine öncelik tanımalıyız.

Bölgelere Göre Eğitim Fakültelerinde (Genel Ortalama Olarak) Bir Öğretim Elemanına, Profesöre ve Doçente Düşen Öğrenci Sayısı

Türkiye Genelinde Eğitim Fakültelerinde Bir Elemanı ve Profesör ile Doçente Düşen Öğrenci Sayısı

Türkiye`nin Bölgelerine Göre Eğitim Fakültelerinin Elemanı ile Öğrencilerinin Öğrencilerinin Yüzdelik Oranları

Eğitim Fakültelerine İlişkin Bazı İstatistiki Bilgiler

Eğitim-Sen\'e Üye Ol! - Ön Üyelik Formu